†°¨¨°º°¨¨°_.•´¯`•º°¨Infomartion Technology¨°º•´¯`•._°¨¨°º°¨¨°†

**Registration date :** 04/10/2008

Khi dữ liệu bị xóa hoặc bị mất đi vì lý do nào đó, câu hỏi dc đặt ra là liệu chúng ta có thể lấy lại dc chúng ? Câu trả lời tùy vào từng trường hợp cụ thể. Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn một cái nhìn khái quát về các trường hợp có thể khôi phục dc dữ liệu, những trường hợp ko thể khôi phục hoặc ko toàn vẹn. Ngoài ra, còn có một số thông tin giúp bạn tránh những thao tác sai lầm và làm tình hình thêm nghiêm trọng.

Khi bạn xóa một tập tin hay thư mục nào đó trong hệ thống, thực chất lệnh này chỉ đánh dấu “đã xóa” trong Directory Entry và những thông tin quan trong File Allocation Table – FAT ( với phân vùng định dạng FAT/FAT32) hoặc đánh dấu “xóa” trong Master File Table – MFT Entry (với phân vùng định dạng NTFS). Lúc này, các vùng (cluster) chứa dữ liệu của tập tin xem như trống và dc tính là dung lương chưa dùng đến của đĩa cứng mặc dù dữ liệu vẫn tồn tại. Khi dữ liệu mới dc ghi vào, lúc này dữ liệu cũ mới thức sự bị xóa và ghi đè bằng dữ liệu mới. Chúng ta (và cả HĐH) đều ko thể “nhìn” thấy dc những dữ liệu bị đánh dấu xóa nhưng những phần mềm cứu dữ liệu vẫn nhìn thấy chúng khi quét qua bề mặt đĩa. Vì vậy chúng ta mới cần đến những phần mềm này trong việc khôi phục dữ liệu.
Có rất nhiều phần mềm giúp bạn thực hiện việc này, từ miễn phí đến có phí như Ontrack Easy Recovery, Winternals Disk Commander, Actice Uneraser, PC Inspector File Recovery, Drive Rescue… Riêng mình thì mình chuộng nhất là Handy Recovery vì nó làm việc trên Windows mà ko cần ra DOS thực hiện. Mỗi phần mềm đều có điểm mạnh-yếu riêng, nhưng nhìn chung, khả năng “cứu hộ” tùy thuộc vào rất nhiều cấu trúc dữ liệu trên đĩa cứng và những thao tác có ảnh hưởng đến các vùng dữ liệu.

CẤU TRÚC CỦA DỮ LIỆU TRÊN ĐĨA CỨNG
Trước tiên, chúng ta cùng tham khảo qua cách thức thông tin của một tập tin dc lưu trữ trên đĩa cứng. Với phân vùng FAT, dữ liệu dc lưu trữ tại 3 nơi trên đĩa cứng, bao gồm:
Directory Entry chứa thông tin về tập tin gồm tên, dung lượng, thời gian tạo và số hiệu cluster đầu tiên chứa dữ liệu của tập tin; FAT chứa số hiệu các cluster dc sử dụng cho tập tin và các cluster chứa dữ liệu của tập tin (vùng Allocation). Với phân vùng NTFS, dữ liệu dc lưu trữ trong MFT(Master File Table) Entry và vùng Allocation.
Bất kỳ phần mềm cứu dữ liệu nào cũng cố gắng tìm lại những thông tin từ 3 nơi này để có thể khôi phục đầy đủ nội dung của một tập tin, nếu thiếu (hoặc mất) một trong những thông tin này, dữ liệu ko toàn vẹn hoặc ko thể khôi phục.

v Allocation:a Directory Entry:a FAT:a thì tập tin dc khôi phục đầy đủ.
v Allocation:a Directory Entry:a FAT:rthì tập tin dc khôi phục nhưng có thể nội dung ko đầy đủ hoặc ko thể đọc dc.
v Allocation:a Directory Entry:rFAT:ahoặc Allocation:a Directory Entry:rFAT:rthì tập tin có thể dc khôi phục nhưng ko đầy đủ thông tin.
v Allocation:rDirectory Entry:a FAT:ahoặcAllocation:rDirectory Entry:a FAT:rthì ko thể khôi phục dù vẫn có thể nhìn thấy tên của tập tin.
v Allocation:a Directory Entry:a FAT:a thì ko thể khôi phục và ko còn dấu vết của tập tin

Như vậy, xem xét các trường hợp trên thì khả năng khôi phục dữ liệu thường khá thấp. Trường hợp các cluster của Allocation bị hỏng hoặc bị chép đè, bạn hầu như ko thể khôi phục dc vì dữ liệu đã bị xóa và chép đè bởi dữ liệu mới. Về lý thuyết, bạn vẫn có thể lấy lại dữ liệu cũ với kỹ thuật MFM (Magnetic Force Microscope) tuy nhiên kỹ thuật này ko dc áp dụng rộng rãi trên thực tế vì mất nhiều thời gian và chi phí rất cao.

KHẢ NĂNG KHÔI PHỤC DỮ LIỆU
Tập tin bị xóa: Như đã đề cập ở trên, việc xóa tập tin sẽ đánh dấu xóa trong Director Entry và những thông tin liên quan trong bảng FAT hoặc MFT Entry. Về lý thuyết,khả năng khôi phục đầy đủ tập tin này cao. Tuy nhiên, kết quả thực tế đôi khi ko dc mong đợi vì một số nguyên nhân: sau khi xóa, user cố gắng thực hiện một số thao tác nhằm lấy lại dữ liệu, HĐH ghi đè dữ liệu mới vào các cluster dc đánh dấu xóa…
ü Phân vùng bị xóa (hoặc tạo lại) nhưng chưa định dạng (format): Hầu hết dữ liệu đều có thể khôi phục dc trong trường hợp này vì FAT và MFT ko bị ảnh hưởng khi user xóa và tạo phân vùng.
ü Phân vùng bị format: Với phân vùng FAT, việc định dạng sẽ xóa bảng FAT, Boot Record và thư mục gốc (Root Directory) nhưng Partition Table và dữ liệu trong Allocation vẫn còn. Những tập tin có dung lượng nhỏ hơn kích thước một cluster (32KB, mặc định của FAT32 hoặc theo tùy chọn của bạn khi định dạng), tập tin dc khôi phục hoàn toàn vì chúng ko cần đến thông tin trong bản FAT. Với những tập tin có dung lượng lớn, nhiều cluster liên tiếp nhau, chúng sẽ bị phân mảnh khi có sự thay đổi nội dung theo thời gian. Việc tìm và ráp các cluster có liên quan với nhau là công việc khó khăn, nhất là với những tập tin có dung lượng lớn và hay thay đổi. Một số phần mềm cứu dữ liệu có khả năng khôi phục mà ko cần thông tin từ bảng FAT. Tuy nhiên, nội dung những tập tin sau khi tìm lại sẽ ko đầy đủ hoặc ko thể đọc dc. Với phân vùng NTFS, việc định dạng sẽ tạo MFT mới, tuy nhiên kết quả khôi phục sẽ tốt hơn phân vùng FAT vì NTFS ko sử dụng bản FAT để xác định các cluster chứa dữ liệu của cùng tập tin.
ü Phân vùng bị format và cài đè HĐH mới hoặc sử dụng Ghost: Trường hợp này thực sự là khó khăn vì Director Entry (FAT), MFT (NTFS) đã bị xóa. Giả sử bạn có 10GB dữ liệu lưu trữ trên phân vùng 20GB, phân vùng này bị format và chép đè 5GB dữ liệu mới. Như vậy bạn ko thể khôi phục những dữ liệu đã bị chép đè mà chỉ có thể khôi phục dữ liệu từ 5GB trở về sau.
MỘT SỐ LƯU Ý
1. Những thư mục nhạy cảm như My Documents bạn nên chuyển sang phân vùng khác vì chúng rất dễ mất khi bạn cài lại windows.
2. Bạn có thể sử dụng bất cứ phần mềm nào trong “tầm với” của mình để cứu dữ liệu, tuy nhiên chúng tôi xin lưu ý một vài điểm sau.
3. Một số phần mềm cho dùng thử và chỉ yêu cầu user nhập số đăng ký khi sao lưu những dữ liệu cần khôi phục. Vì vậy, bạn hãy tận dụng điều này thử qua một vài phần mềm để tìm ra phần mềm thích hợp nhất với loại dữ liệu của mình cần khôi phục…
4. Một số phần mềm cho phép tạo đĩa khởi động và làm việc trong chế độ MS-DOS. Tuy nhiên, bạn sẽ khó khăn hơn trong việc lựa chọn những dữ liệu cần khôi phục. Nếu có thể, hãy cài đặt phần mềm cứu dữ liệu trên Windows vì môi trường Windows thân thiện hơn với chung ta so với DOS.
5. Tránh những thao tác ghi dữ liệu lên đĩa cứng cần khôi phục. Sau khi xóa, vị trí những cluster của tập tin ko dc bảo vệ, sẵn sàng cho việc ghi đè dữ liệu mới. Cả khi user ko tạo ra những tập tin mới, hoạt động của HĐH cũng ảnh hưởng đến dữ liệu đã xóa khi tạo ra những tập tin nhật ký (log) ghi lại hoạt động của hệ thống, ngoài ra, việc truy cập Internet sẽ tải kh1 nhiều tập tin tạm cũng dc ghi trên đĩa cứng. Tốt nhất bạn nên ngừng ngay việc sử dụng ổ cứng này, chỉ gắn nó vào một hệ thống khác sau khi đã sẵn sàng cho việc cứu dữ liệu
6. Đừng chậm trễ khi cứu dữ liệu. Hãy hành động thật nhanh khi nhận thấy sai lầm của mình, bạn có nhiều cơ hội lấy lại dc dữ liệu đã xóa mất. Ngoài ra, khả năng khôi phục phụ thuộc vào loại kiểu dữ liệu. Nếu là tập tin hình, bạn có thể lấy lại dc 9 trên 10 hình. Tuy nhiên nếu là cơ sở dữ liệu (database), bảng kiểu… dù lấy lại dc 90% nhưng có thể chúng vô dụng vì cấu trúc cơ sở dữ liệu thường có sự liên kết, phụ thuộc lẫn nhau.
7. Một đĩa cứng “chết” nếu BIOS hay tiện ích quản lý đĩa cứng ko thể nhận dạng dc. Ổ cứng chết thường có những hiện tượng lạ như ko nghe tiếng môtơ quay, phát ra những tiếng động lạch cạch khi hoạt động… Đây là những hỏng hóc vật lý của bo mạch điều khiển, đầu đọc, môtơ, đĩa từ… Hãy cố gắng tạo bản sao ảnh của đĩa cứng với Norton Ghost, Drive Image … Khi đĩa cứng gặp sự cố, bạn có thể lấy lại dữ liệu từ bản sao ảnh của đĩa cứng.
8. Nếu dữ liệu thật sự rất quan trọng, bạn nên đem ổ cứng đến những dịch vụ cứu dữ liệu có uy tín để kiểm tra, đừng thao tác trên đĩa vì sẽ ảnh hưởng đến khả năng khôi phục dữ liệu hoặc làm tình hình thêm nghiêm trọng. Và dĩ nhiên, cái giá phải trả cho việc này ko rẻ chút nào. Tuy nhiên, bạn đừng trông chờ nhiều vào việc cứu dữ liệu khi ổ cứng chết vì việc này ít khi thành công.

(Theo PCWorld)

†°¨¨°º°¨¨°_.•´¯`•º°¨Infomartion Technology¨°º•´¯`•._°¨¨°º°¨¨°†

¨˜°º¥º°˜¨Soft Ware Thôn¨˜°º¥º°˜¨

¨˜°º¥º°˜¨Thủ Thuật¨˜°º¥º°˜¨

†°¨¨°º°¨¨°_.•´¯`•º°¨Infomartion Technology¨°º•´¯`•._°¨¨°º°¨¨°†

¨˜°º¥º°˜¨Soft Ware Thôn¨˜°º¥º°˜¨

¨˜°º¥º°˜¨Thủ Thuật¨˜°º¥º°˜¨

†°¨¨°º°¨¨°_.•´¯`•º°¨Infomartion Technology¨°º•´¯`•._°¨¨°º°¨¨°†

¨˜°º¥º°˜¨Soft Ware Thôn¨˜°º¥º°˜¨

¨˜°º¥º°˜¨Thủ Thuật¨˜°º¥º°˜¨